بانک جهانی : ایران یارانه ها را اصلاح کند

بانک جهانی در گزارشی خواستار اصلاح نظام پرداخت یارانه های انرژی و مواد غذایی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا شده است.

بانک جهانی در گزارشی خواستار اصلاح نظام پرداخت یارانه های انرژی و مواد غذایی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا شده است. این منطقه که شامل ۱۹ کشور ایران، مصر، بحرین، کویت، قطر، عمان، امارات، عربستان، یمن، عراق، فلسطین اشغالی، الجزایر، لیبی جیبوتی، مراکش، لبنان، تونس، سوریه و اردن دارای درآمد متوسط، فقر نسبی و کشورهای وابسته به فروش نفت خام است. از این رو در دوره ۱۰۰ سال گذشته دولت ها همواره برای کمک به فقرا و گروه های متوسط، پرداخت یارانه ها را افزایش داده اند و به خصوص با اتکا به درآمد نفت، سفره یارانه انرژی را برای همه مردم از گروه کم درآمد گرفته تا گروه های پردرآمد گسترده اند در نتیجه میلیاردها دلار تخصیص نامناسب درآمد نفت و بودجه جاری دولت را به دنبال داشته است.

این وضعیت باعث شده در ایران تنها در مورد یارانه انرژی، برق، سوخت، بنزین، گازوئیل، نفت و ... ۹۰ میلیارد دلار یارانه پیدا و پنهان داشته باشیم و در این شرایط گروه های پرمصرف ثروتمند که از وسایل مصرف کننده انرژی بیشتری مانند خودروهای پرمصرف و وسایل خانگی مختلف برخوردارند از یارانه بیشتری بهره می برند.

اگرچه بانک جهانی یارانه انرژی را ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی ایران برآورد کرده است اما به نظر می رسد اگر قیمت انرژی را بر مبنای فوب خلیج فارس در نظر بگیریم رقم یارانه انرژی به ۹۰ میلیارد دلار بالغ خواهد شد که حدود ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشور خواهد بود اما بانک جهانی تنها رقم واردات بنزین، گازوئیل و یارانه حامل های انرژی مانند برق را که دولت از محل بودجه برای آن منابعی تعریف کرده است به عنوان یارانه انرژی محسوب کرده که حدود ۳۰ میلیارد دلار است اما اگر ارزان فروشی و روزانه ۶/۱ میلیون بشکه نفت خام و روزی ۴۳۰ میلیون مترمکعب گاز را به قیمت های جهانی به حساب آوریم یارانه انرژی پنهان نیز ۶۰ میلیارد دلار خواهد بود.

این وضعیت در مورد مواد غذایی و کالاهای اساسی نیز کم وبیش وجود دارد. وضعیت پرداخت یارانه ها باعث شده کشورهای فقیر و بدون درآمد نفت با درآمد سرانه کمتر و فقر بیشتر همراه باشند ولی کشورهای دارای درآمد نفت از درآمد سرانه بالاتر و فقر کمتر اما فاصله طبقاتی بیشتر برخوردارند.

به عقیده بانک جهانی اگر این وضعیت یارانه ها اصلاح شود امکان کمک به فقرا بیشتر می شود، یارانه ها هدفمند و تخصیص بهینه منابع تولید نیز بهتر خواهد شد و در نتیجه کسری بودجه دولت ها، رشد نقدینگی و تورم نیز کنترل خواهد شد.

بانک جهانی یارانه انرژی در ایران را ۱۰ درصد تولید ناخالص، در مصر شش درصد و در یمن ۴/۶ درصد تولید ناخالص داخلی برآورد کرده است و این در حالی است که بخش زیادی از یارانه ها به دست افراد نیازمند نمی رسد و هنوز بخش عمده ای از برنامه های حمایت اجتماعی دولت را تشکیل می دهد، در نتیجه بازار نیروی کار به خوبی عمل نمی کند و اشتغال کافی برای نیروی کار وجود ندارد از این رو یارانه ها باید اصلاح شود و شبکه های تامین اجتماعی هدفمند جایگزین سیستم های کنونی شود.

گزارش بانک جهانی اعلام کرده با صرفه جویی ۵۰ درصدی در یارانه انرژی کشور یمن، می توان تعداد افرادی که یارانه نقدی دریافت می کنند را به دو برابر افزایش داد و میزان یارانه پرداختی را دو برابر کرد یعنی هم رقم کمک ها را می توان افزایش داد و هم تعداد افرادی که کمک دریافت می کنند را می توان بیشتر کرد.

یارانه مواد غذایی نیز در ایران ۷/۲، در مصر ۳/۱، در اردن صفر، در لبنان ۱/۰، در مراکش ۶/۱ و در تونس

۷/۱ درصد تولید ناخالص داخلی است.به گزارش بانک جهانی پرداخت سنتی یارانه ها باعث شده سیستم ها بسیار پرهزینه باشد و یارانه ها به دست گروه های هدف نرسد و بازار کار را نیز با اختلال مواجه کند اما در کشورهایی که یارانه ها اصلاح شده اشتغال در بخش دولتی کم و در بخش خصوصی بالا رفته و به تخصیص بهینه منابع کمک کرده است.

منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا با ۱۹ کشور از جمعیت ۷۰۰ هزار نفری جیبوتی تا ۷۰ میلیون نفری مصر را دربردارد.

سرانه تولید ناخالص داخلی از ۸۸۸ دلار در یمن تا ۱۹ هزار دلار در بحرین در نوسان است.

جیبوتی با ۲/۴۲ درصد بالاترین نرخ فقر را دارد و تونس با ۱/۴ درصد کمترین فقر را دارد.

نرخ امید به زندگی در جیبوتی کمتر از ۴۳ سال و در کویت بیش از ۷۷ سال است.سوءتغذیه کودکان در یمن ۱/۴۶ و در کویت ۷/۱ درصد است.

میزان زنان باسواد در یمن ۷/۲۸ و در بحرین ۳/۹۹ درصد است. همچنین بیشترین بیکاری در عراق ۲۷ و در امارات ۳/۲ درصد است.

منبع:

روزنامه سرمایه