فناوری های شبکه ای در بانکداری ایرانی

با توجه به گسترش و رشد پرشتاب خدمات بانکداری الکترونیک، بانک های ایرانی نیز برای عقب نماندن از فناوری های روز دنیا تلاش کردند تا شبکه های ارتباطی و مخابراتی جدیدی را ایجاد کنند و در این زمینه گام بردارند.

با توجه به گسترش و رشد پرشتاب خدمات بانکداری الکترونیک، بانک های ایرانی نیز برای عقب نماندن از فناوری های روز دنیا تلاش کردند تا شبکه های ارتباطی و مخابراتی جدیدی را ایجاد کنند و در این زمینه گام بردارند. طی سال های اخیر و با هماهنگی های به عمل آمده میان وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تعداد زیادی از خطوط مخابراتی اختصاصی از نوع نقطه به نقطه (P۲P) طراحی و تحویل بانک ها شده است.

برخی از بانک ها و به ویژه بانک های بخش خصوصی که خواستار دریافت سریع امکانات و راه اندازی شبکه های ارتباطی مورد نیاز خود بودند، به موفقیت بیشتری رسیده اند. در مجموع بیشتر بانک های ایرانی با ایجاد این قابلیت، سرعت خود را زیاد کردند و با درخواست خطوط بیشتر به فعال کردن آن ها پرداختند. سرآمد آن ها بانک ملت و سپس بانک رفاه بودند که هر دو پیش از دیگر بانک های ایرانی تمام شعب خود را به خطوط دریافتی از مخابرات ایران مجهز کرده اند. بانک سپه و مسکن نیز از نظر درصد خطوط به نسبت تعداد شعب، در رده بعدی قرار گرفتند. نکته جالب آن است که مرور اخبار و اطلاعات نشان می دهد، چهار بانک نام برده شده از جمله بانک هایی بوده اند که رابطه چندان گرمی با شرکت خدمات انفورماتیک نداشته اند.

گروه دوم بانک هایی بودند که با شرکت های خدماتی قرارداد داشته اند و از ارتباط های ماهواره ای سود می برده اند. این بانک ها با توجه به محدودیت ها و سامانه های کوچکی که در اختیار داشتند، در ابتدا امکان استفاده مطلوب از خطوط مخابراتی را نداشتند یا برای استفاده از آن ترغیب نمی شدند. آن ها کم کم و به تدریج مجبور شدند با دیگر بانک ها و فرآیند جهانی شدن بانکداری الکترونیک همراه شوند.

گروه سوم بانک هایی بودند که محدودیت گروه دوم را نداشتند، اما با شرکت مخابرات بر سر کیفیت خدمات پس از فروش و نگهداری خطوط مخابراتی اختلاف نظر داشتند و با تعلل فراوان، در پی عقد قرارداد برای دریافت خدمات با کیفیت بالا بودند. این بانک ها محصول و شبکه آماده ای نیز که فشار آن باعث پیشبرد کار شود برای استفاده نداشتند.

مدیران ارشد گروه سوم با شرکت در جلسه های متعدد هماهنگی میان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شبکه بانکی بر سر دریافت مشخصات کیفی و کیفیت خدمات پس از فروش و قرارداد لازم با شرکت مخابرات بحث و ماه ها بر این خواسته اصرار کردند. این در حالی است که مدیران ارشد گروه اول، ابتدا به دنبال دریافت خطوط اختصاصی با هر کیفیت ممکن بودند و قصد داشتند در آینده با همکاری مدیران ارشد شرکت مخابرات کیفیت این خطوط را افزایش دهند. به عبارت دیگر شعار "اول راه بیانداز و بعد جا بیانداز" را دنبال می کردند. زمان نشان داد که گروه اول موفق بودند و هزینه فعلی نگهداری و اداره سرویس های آن ها ناچیزتر از گروه سوم است.

گروه اول زودتر از دیگر بانک ها شبکه ها و خطوط خود را راه اندازی و در نقاط مختلف ایران، شبکه هایی با کیفیت خوب و ارزان ایجاد کردند. با توجه به استفاده از استاندارد IP و پهنای باند حداقل ۶۴ هزار بیت بر ثانیه که انتقال دیتا از هر شعبه تا مرکز را به راحتی ممکن می کند، ارایه انواع خدمات نرم افزاری و کاربردی مانند اتوماسیون اداری، خدمات پست الکترونیک، خدمات اینترانت، تلفن، ویدیو و... به سادگی ممکن است.

گروه دوم که از خدمات ماهواره ای استفاده می کنند، با دو مشکل عمده مواجه هستند. مشکل اول این است که پهنای باند در این فناوری برای تمامی کارهای هر شعبه کافی به نظر نمی رسد و ارتقای آن با قیمت ها و تجهیزات موجود چندان به صرفه و صلاح نیست. مشکل دوم این است که استاندارد انتخاب شده که متفاوت از IP است، برای کارهای امروزی مناسب نیست و نمی توانند خدماتی را که گروه اول می توانند به راحتی به کار گیرند، ارایه دهند.

با توجه به این مشکلات دو راه حل وجود دارد. اول آنکه، بانک ها از خدمات شرکت مخابرات استفاده نکنند و خدمات ماهواره ای با استاندارد جدید خریداری کنند. باید توجه داشت که احتیاط در این زمینه بسیار ضروری است. باید توجه داشت که بسیاری از این شرکت ها، هنوز از بلوغ و تجربه کافی برخوردار نیستند و در بعضی از حالات با یک شرکت کوچک چند نفره که یک بانک نیز خود می تواند تاسیس کند، فرقی ندارند.

راه حل دوم این است که بانک ها از خدمات مخابرات استفاده کنند و در کنار هزینه کمتر، به ظرفیت عملیاتی بالاتری نیز دست یابند. البته در این زمینه جزئیات و نکات فنی فراوانی وجود دارد که تشریح آن ها از حوصله این مطلب خارج است.

هفته نامه بزرگراه فناوری ( www.itnewsway.ir )